سهام عدالت چیست و به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

همانطور که در مقدمه اشاره کردیم، اختصاص سهام عدالت به افراد، یکی از طرح‌های اقتصادی دولت برای توان‌بخشی و حمایت از اقشار کم درآمد جامعه در سال 1385 شکل گرفت. در این طرح، دولت یا به طور دقیق‌تر بخش خصوصی، تسهیلات و سهام برخی از شرکت‌های مشخص را به شش دهک پایین جامعه، (یعنی حدود 42 میلیون نفر) واگذار می‌کرد. این طرح، به عبارت دیگر نوعی یارانه نیز به حساب می‌آمد، اما متفاوت با آن چیزی که امروزه به عنوان یارانه پرداخت می‌شود.

در مرحله‌ی اول واگذاری این سهام، برگه‌هایی تحت عنوان سهام عدالت، به مشمولین اعطا شد. در ابتدا، ارزش هر یک از این برگه‌های سهام عدالت، در حدود 500 هزار تومان بود که در ادامه‌ی روند این طرح، به 1 میلیون تومان افزایش پیدا کرد. به علاوه، واگذاری نیز به این صورت بود که برای اقشار با پایین‌ترین سطح درآمد، نیمی از ارزش خرید سهام تخفیف داده شود و نیم دیگر آن، به مدت 10 سال از محل سودهای پرداختی، کسر شود.

سهام عدالت، به گروه‌های زیر تعلق می‌گیرد:

•    مددجویان کمیته امداد و بهزیستی، به عنوان پایین‌ترین سطح درآمد در جامعه

•    کارگران فصلی ساختمانی

•    روستاییان و عشایر

•    کارمندان و بازنشستگان دولتی، عمومی، کشوری، لشکری

•    سایر اقشار، شامل: زنان سرپرست خانوار، خبرنگاران، طلاب، خادمان مساجد

پرداخت سود سهام عدالت به چه صورت است؟

برخلاف یارانه که مبلغ کل آن هر ماه به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود، سهام عدالت برای هر فرد، به صورت جداگانه پرداخت خواهد شد. از آنجایی که به هنگام ثبت نام سهام عدالت، هر فرد به صورت جداگانه ثبت نام کرده و یک شماره‌ی شبا جداگانه ارائه داده است، لذا بدیهی است که مبلغ سود این سهام، به حساب شخصی هر فرد، چه سرپرست خانوار باشد چه نه، واریز شود.

سود سهام عدالت، در اصل بر اساس سود و زیان همان شرکت‌های مشخص‌شده توسط دولت، تعیین می‌شود. گفتنی است که امروزه دیگر امکان ثبت نام برای دریافت سهام عدالت وجود ندارد، زیرا نه مجوزی از طرف دولت برای آن صادر شده، نه اینکه ظرفیت‌ها لازم برای آن وجود دارد. واریز سود سهام عدالت در چند سال اخیر، در سه مرحله انجام گرفت؛ اول در سال 95، دوم در سال 96 و دوره‌ی سوم، در مرداد 98 صورت پذیرفت. به منظور پیگیری وضعیت سهام عدالت خود، باید به سایت مربوطه‌ی آن مراجعه نمایید.

استعلام سهام عدالت چگونه انجام می‌شود؟

برای اینکه بتوانید از وضعیت سهام عدالت خود آگاه شوید، باید به وبسایت (www.samanese.ir) مراجعه نمایید. بعد از ورود به سامانه و وارد کردن کد ملی و سایر اطلاعات شخصی، اگر سهام عدالت به شما اختصاص یافته باشد، برگه‌ی آن به شما نمایش داده خواهد شد. اگر در این روند مشکلی برای شما پیش آمد، می‌توانید آن را به صورت 24 ساعته، با شماره تلفن 83338 (مرکز پشتیبانی سهام عدالت) در میان بگذارید.

در برگه مخصوص سهام عدالت، اطلاعات زیر را مشاهده خواهید کرد:

•    ارزش سهام اولیه

•    مجموع سود دریافت شده توسط دولت

•    سود پرداخت‌شده به صاحب سهام

•    ارزش اقساط تسویه شده

•    وضعیت بهره‌مندی از تخفیف مخصوص دو دهک پایین

•    باقی‌مانده ارزش سهام تخصیص داده‌شده

•    دارایی مشمول

آزادسازی سهام عدالت به چه معناست؟

این موضوع، برای اولین در سال 99 مورد بجث قرار گرفت؛ منظور از آزادسازی سهام عدالت آن است که خود افراد، مدیریت و یا خرید و فروش سهام‌ها را بر عهده بگیرند. همانطور که گفتیم، تا پیش از این سهام عدالت تنها برای چند شرکت و در چند بخش محدود وجود داشت که دولت آن‌ها را تعیین کرده بود،  سود سهام نیز به صورت سالانه به حساب افراد واریز می‌شد. اما با آزادسازی سهام عدالت، افراد خود قادر خواهند بود که آن را طبق میل و سلیقه، وارد بازار بورس کنند و در هر بخش و شرکتی که خواستند، سرمایه‌گذاری نمایند.

برای آزادسازی سهام عدالت دو راه وجود دارد:

•    سهام‌داری مستقیم

در این روش، مدیریت سهام‌ها تمام و کمال بر عهده‌ی خود صاحب سهام است. فرد برای مدیریت سهام از این راه، به کد بورسی نیاز خواهد داشت. بهتر است بدانید که برای مدیریت مستقیم سهام عدالت در بازار بورس، تخصص و دانش، لازمه‌ی کار خواهد بود.

•    آزادسازی غیرمستقیم

در این راه نیز مالکیت سهام عدالت، با صاحبین آن خواهد بود؛ اما با این تفاوت که به جای مدیریت شخصی، این کار به شرکت‌های سرمایه‌گذاری واگذار می‌شود. در این روش، شرکت‌ها خودشان وارد بازار بورس می‌شوند و خرید و فروش سهام‌ها را بر عهده می‌گیرند.

برای فروش سهام عدالت چه باید کرد؟

در پی آزادسازی سهام عدالت، برای فروش آن باید روند زیر را دنبال نمایید:

•    ابتدا باید روند آزادسازی را پشت سر گذاشته باشید و کد شبای خود را در سایت مربوطه، وارد کرده باشید.

•    سپس به یکی از شعب بانکی که شماره‌ی شبای آن را ارائه داده‌اید، مراجعه نمایید.

•    سپس در بانک مربوطه، با پر کردن فرم‌ها و تعهدات لازم، نسبت به فروش 30 درصد از سهام عدالت، خود، اقدام نمایید.

•    بانک‌ها به تدریج شروع به فروش سهام عدالت به صورت مستقیم، یا غیرمستقیم می‌نماید.

•    بعد از فروش سهام‌ها، مبلغ توافق‌شده به حساب بانک واریز می‌شود و بانک نیز آن را به حساب افراد انتقال می‌دهد.